ΤΟ ΞΩΚΛΗΣΙ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ Ν. ΒΥΣΣΑΣ

ΤΟ ΞΩΚΛΗΣΙ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ  Ν. ΒΥΣΣΑΣ

          

Μικρό, απλό, απέριττο, στην κορυφή ενός λόφου, αγναντεύει πέρα στην καμπιά, προσφέροντας κουράγιο κι ελπίδα στους σκληρά  εργαζόμενους αγρότες της Ν.Βύσσας.

          

             Στη Ν. Βύσσα, στην ιστορική και  πανέμορφη ακριτική κωμόπολη της Θράκης, βρίσκεται ένα ταπεινό ξωκλήσι, το ξωκλήσι της Αγια-Παρασκευής. Θα μπορούσαμε να  πούμε ότι είναι το πιο ακριτικό ξωκλήσι της Ελλάδας, μιας και βρίσκεται σε απόσταση ενός περίπου χιλιομέτρου από τα χερσαία σύνορα της Ελλάδας με την Τουρκία.

          Κτίστηκε γύρω στο 1930 από πιστούς κατοίκους του χωριού, που με τον τρόπο αυτό θέλησαν να ευχαριστήσουν την Αγία Παρασκευή για τις ευεργεσίες που τους πρόσφερε και τις ελπίδες για το ευοίωνο μέλλον που τους υποσχόταν. Τα υλικά του κτισίματος απλά, πλίνθοι, πέτρα και ξύλο. Το μέγεθος μικρό, μόλις 3 επί 5 μέτρα περίπου.

           Η τοποθεσία επιβλητική, στην κορυφή ενός λόφου, αγναντεύει αγέρωχα προς τον καρπερό κάμπο της Ν. Βύσσας και προς τους πανύψηλους 4 μιναρέδες του τεμένους του Σελήμ της Αδριανούπολης.
Συναγωνίζεται και ανταγωνίζεται το μεγάλο Τζαμί, αντιπαραβάλλοντας στο μέγεθος, τον  πλούσιο διάκοσμο και την υψηλή κατασκευαστική τεχνική του Τζαμιού, τη λιτότητα των υλικών, την πηγαία λαϊκή αρχιτεκτονική, την απέριττη ομορφιά του τοπίου, την ταπεινότητα και την βεβαιότητα της λαϊκής πίστης  πως είναι ο τόπος εναπόθεσης της ψυχής σου..

            Εκκλησάκι και Αγία Παρασκευή συνταυτίζονται στη συνείδηση των απλών ανθρώπων της υπαίθρου. Όταν μιλούν για την ΄΄Αϊ-Παρασκευή΄΄ είναι μαζί ο ιερός τόπος της εκκλησιάς και το σπίτι της Αγίας, είναι τα κόκκινα κεραμίδια της εκκλησιάς και τα πορφυρά ενδύματα της Αγίας, είναι η σιωπηλή καμπάνα και το σιωπηλό και  αθώο , γεμάτο κατανόηση, κοίταγμα της εικόνας, είναι τόπος και η Αγία ο αποδέκτης παραπόνων, δακρύων, ικεσιών και ευχαριστιών των απλοϊκών και ευσεβών κατοίκων του χωριού.

          Στο πέρασμα του χρόνου βίωσε μεγαλεία και συμφορές. Είδε πλημμύρες του γειτονικού Έβρου ποταμού να συμπαρασύρουν τα υπάρχοντα των ανθρώπων, είδε πυρκαγιές να κατακαίνε αχόρταγα σπίτια και χωράφια, είδε σιωπηλές συνοδείες ανθρώπων να οδηγούν αγαπημένα τους πρόσωπα προς την τελευταία τους κατοικία.

          Άκουσε τις μουσικές και τα τραγούδια από το πανηγύρι που γινόταν κάθε χρόνο, παραμονή της γιορτής, στις  25 Ιουλίου το βράδυ, εκεί κοντά, κάτω από τα πόδια της, στον κάμπο, από την ίδρυση του ναΐσκου μέχρι  το 1967.

       Πλήθος αμέτρητο, όλο το χωριό, όλες οι ηλικίες αλλά και από όλα τα γύρω χωριά της περιφέρειας, συνωστίζονταν για να αγοράσουν τις πραμάτειες, τα καρπούζια ή τα ζαχαρωτά, να χορέψουν στα ΄΄σαλάτσια΄΄ και να ΄΄σεργιανίσουν΄΄ στη βόλτα.

          Κυρίως όμως να ανάψουν το κεράκι τους και να προσκυνήσουν τη Χάρη Της, προσφέροντας ο καθένας από μέσα του, παράπονο, ευχαριστία ή παράκληση. Και να φεύγουν με τη βεβαιότητα ότι εισακούστηκε από την Αγία, νιώθοντας έτσι ανάλαφροι και ικανοποιημένοι για την ανταπόκρισή της.

          Πέρασαν τα χρόνια, άλλαξαν οι καιροί, άλλαξαν και τα ήθη. Η παρουσία του ξωκλησιού κρίθηκε φτωχική, μη επιβλητική, τα ΄΄κονίσματα΄΄ όχι της αποδεκτής τεχνοτροπίας, η εμφάνιση και ο καλλωπισμός μη ικανοποιητικός. Και ήρθαν απρόκλητα κι έκτισαν δίπλα της άλλο ναό, μεγαλύτερο, ψηλότερο, με τρούλο και περικαλλές Τέμπλο, με εικόνες φανταχτερές και στασίδια σκαλιστά, με καντήλες και πολυέλαιους χρυσοποίκιλτους. Έβαλαν στην κορυφή κι ένα σταυρό με λάμπες πολλών watt για να εκπέμπουν τη μεγαλοσύνη.

          Εσχάτως δημιούργησαν και μοναστήρι στο λόφο , του έδωσαν μάλιστα και άλλο όνομα από αυτό της Αγίας, έκαναν χώρο στάθμευσης αυτοκινήτων, ανοικοδόμησαν κτίριο, ασφαλτόστρωσαν και το δρόμο.

          Έμεινε το ξωκλήσι μας παραγκωνισμένο, απεριποίητο, άβαφο, με τα παλιά καντήλια του λαδιού και τις απλές εικόνες των αγίων, δωρεά ψυχής από τους ευσεβείς κατοίκους του χωριού. Και στη μεγάλη γιορτή, στο πανηγύρι, μεγάλη αρχιερατική λειτουργία στην καινούρια εκκλησιά, απλά κεράκια από τους πιστούς στο ξωκλήσι μας.

          Όταν τελείωσαν οι τελετές, όταν και οι τελευταίοι επισκέπτες αναχώρησαν κουρασμένοι, όταν για καλά νύχτωσε και όλοι πήγαν να ξεκουραστούν, ο τελευταίος επισκέπτης πλησίασε σιγά σιγά, φοβισμένα, διστακτικά. Άκουσε κάτι σαν θρόισμα φύλλων, κάτι σαν πέταγμα σιγανό από νυχτοπούλι, κάτι σαν ψίθυρο ανθρώπου, κάτι σαν παραπονιάρικη απροσδιόριστη μουσική, κάτι σαν θρήνο, ΄΄ωσάν κλαυθμός και οδυρμός΄΄. Ασυναίσθητα προς στιγμήν ακινητοποιήθηκε, συνταράχτηκε, οπισθοχώρησε κατά ένα βήμα, στύλωσε τα μάτια και τα αυτιά, δε φάνηκε τίποτα σημαντικό,

αλλά ακούστηκε, ακούστηκε…..

Ο θρήνος της Αγίας Παρασκευής

Φωνή απόκοσμη, ουράνια,

απροσδιόριστης χροιάς και έντασης,

πιο σιγανή κι απ’ την αναπνοή του βρέφους,

πιο μακρινή κι απ’ τον αστερισμό της Ανδρομέδας,

εκτοξεύτηκε από τα επίγεια,

από το ναΐσκο της Αγίας Παρασκευής

προς τα αχανή  επουράνια:

΄΄Δεύτε πάντες οι αγαπώντες με΄΄

΄΄Ίνα τι με εγκαταλείπατε ;΄΄,

Η κουκουβάγια άρχισε το θρήνο

διασπαθίζοντας τη σιγαλιά της νύχτας.

Το τριζόνι έτριψε τα φτερά του

και διαπέρασε τη μαυρίλα του σκότους.

Ένας βάτραχος αποξεχασμένος

συγκατάνευσε  μετά μουσικής.

Πλήθος ζωντανών της νύχτας,

νυφίτσες και  σκαντζόχοιροι,

νυχτόβια πετούμενα και ερπετά,

πεταλούδες της νύχτας και έντομα,

κύκλωσαν το σπίτι της Αγίας

σε ένδειξη  συμπαράστασης

και έστησαν αρχαιοελληνικό χορό,

αργόσυρτο, μελωδικό,

΄΄Ω φρικτόν και ξένον θέαμα..

Ήλιος ομού και Σελήνη σκοτισθέντες..

έβρεχον δακρύοις παρειάς΄΄.

Το φεγγάρι δακρύβρεκτο

συνέπασχε στα γεγονότα.

Ο άνθρωπος με έγνοιες εγκόσμιες και  βιαστικός,

τυφλός ,  κουφός  και ασυγκίνητος

σ’ αυτήν την ψυχική ερήμωση και θρηνωδία,

΄΄ιδών αντιπαρήλθε΄΄…

Όταν ως προσκυνητής βαδίσεις προς το ξωκλήσι  της Αγίας, άφησε το αυτοκίνητό σου στους πρόποδες του λόφου, ανέβα πεζός  τα δύσκολα σκαλιά της πλαγιάς και κουρασμένος και καταϊδρωμένος μπες μέσα στον απέριττο και ταπεινό ναΐσκο της Αγίας και προσκύνησε τη χάρη της.

 

Ο βίος της Αγίας Παρασκευής

 

          Η Αγία Παρασκευή γεννήθηκε στην Ρώμη το 117μ.Χ. Οι γονείς της ήταν Έλληνες. Ο πατέρας της, Αγάθων, και η μητέρα της, Πολιτεία, όντας χριστιανοί, όταν γεννήθηκε τη βάπτισαν και της έδωσαν το όνομα Παρασκευή, επειδή γεννήθηκε αυτήν την ημέρα. Την μεγάλωσαν σύμφωνα με την χριστιανική πίστη και τη σπούδασαν, αφού είχαν την οικονομική δυνατότητα μιας και ήταν πλούσιοι.
          Όταν ήταν σε ηλικία είκοσι ετών οι γονείς της πέθαναν. Τότε η Αγία έδωσε την περιουσία της στους φτωχούς, στην εκκλησία και σε ένα ίδρυμα, στο οποίο έμεναν χριστιανές κοπέλες που είχαν αφιερωθεί στον Ιησού Χριστό. Εκεί έμεινε για λίγα χρόνια η Αγία Παρασκευή, βοηθώντας στην διάδοση της χριστιανικής πίστης, όπως έκαναν και οι υπόλοιπες συγκάτοικοι της.
          Κάποια στιγμή εγκατέλειψε το ίδρυμα αυτό και ξεκίνησε να κηρύττει τον Χριστιανισμό σε διάφορες πόλεις και χωριά της Ιταλίας. Κατά την διάρκεια αυτών των περιοδειών της, έπεισε πολλούς να βαπτιστούν Χριστιανοί. Αυτό ήταν κάτι που ενόχλησε κάποιους ειδωλολάτρες, οι οποίοι ανέφεραν την δράση της Αγίας Παρασκευής στον, επίσης ειδωλολάτρη, Αντωνίνο, αυτοκράτορα εκείνη την εποχή της Ρώμης.
          Με εντολή του Αντωνίνου, συνέλαβαν την Αγία Παρασκευή και την οδήγησαν μπροστά του. Θέλοντας αυτός να την κάνει να απαρνηθεί την χριστιανική πίστη, την υποβάλει στο μαρτύριο της πυρακτωμένης περικεφαλαίας από το οποίο, με την χάρη του Ιησού Χριστού, η Αγία βγήκε σώα. Ακολούθησαν άλλα μαρτύρια, τα οποία η Αγία υπέμενε δοξολογώντας τον Χριστό. Το τελευταίο βασανιστήριο στο οποίο υποβλήθηκε η Αγία ήταν ένα καζάνι στο οποίο έβραζε πίσσα και λάδι. Εκεί έβαλαν την Αγία Παρασκευή η οποία όμως, με την βοήθεια του Θεού, δεν έπαθε τίποτα. Βλέποντας το αυτό ο Αντωνίνος, την προέτρεψε να ρίξει πάνω του πίσσα για να διαπιστώσει ο ίδιος αν καίει. Η πίσσα αυτή τύφλωσε τον αυτοκράτορα ο οποίος πίστεψε τότε στην αληθινή θρησκεία και ζήτησε από την Αγία Παρασκευή να τον βαπτίσει χριστιανό. Εκείνη όχι μόνο τον βάπτισε, αλλά και του θεράπευσε, με την χάρη του Θεού, τα μάτια. Η χάρη να θεραπεύσει τα μάτια, δόθηκε από τον Θεό στην Αγία Παρασκευή και γι’ αυτό τα περισσότερα θαύματα τα της, έχουν σχέση με τα μάτια των χριστιανών που ζητούν την βοήθεια της, τότε αλλά και μέχρι τις μέρες μας.
          Η Αγία Παρασκευή συνέχισε μετά την βάπτιση του Αντωνίνου, να κηρύττει τον Λόγο του Θεού ταξιδεύοντας και σε άλλες χώρες εκτός από την Ιταλία. Κηρύττοντας τον Χριστιανισμό και βαπτίζοντας νέους χριστιανούς έφτασε και στην Ελλάδα. Όταν βρέθηκε στα Τέμπη, εκεί που βρίσκεται σήμερα ο ναός της, συννελήφθηκε από τους ειδωλολάτρες και οδηγήθηκε στον άρχοντα της περιοχής που ονομαζόταν Ταράσιος. Στην προσπάθεια του αυτός, να πείσει την Αγία Παρασκευή να εγκαταλείψει την δράση και την πίστη της, άρχισε να την υποβάλει σε φρικτά βασανιστήρια. Με θάρρος και δύναμη τα υπέμενε η Αγία, ενώ κάθε πρωί την έβρισκαν θεραπευμένη από τις πληγές των βασανιστηρίων της προηγούμενης ημέρας. Τελικά ο Ταράσιος διέταξε τον αποκεφαλισμό της και έτσι η Αγία Παρασκευή παρέδωσε την ψυχή της στον Ιησού Χριστό, τον οποίο πίστεψε και κήρυξε σε όλη της την ζωή. Το σώμα της έθαψαν κρυφά κάποιοι χριστιανοί. Στον τάφο της έγιναν πολλά θαύματα, αλλά και στα χρόνια που ακολούθησαν πολλοί βοηθήθηκαν από την Αγία Παρασκευή και κυρίως άνθρωποι με παθήσεις στα μάτια. 
Την μνήμη της Αγίας Παρασκευής εορτάζουμε στις 26 Ιουλίου.             

Η Αγία Παρασκευή ή Παρασκευή η Οσιομάρτυς,ή Παρασκευή η Παρθενομάρτυς, ή Παρασκευή Αθληφόρος,θεωρείται προστάτιδα των ματιών.Η μνήμη της τιμάται στις 26 Ιουλίου.

Υπάρχουν εικόνες που παρουσιάζουν την αγία Παρασκευή να κρατά με τα χέρια της ένα πιάτο μέσα στο οποίο υπάρχουν δύο μάτια. Αυτή η παράσταση αναφέρεται σε ένα θαύμα που επετέλεσε η Αγία. Είναι η προστάτης και όλων εκείνων που έχουν πρόβλημα στα σωματικά τους μάτια, αλλά και όλων μας που έχουμε πρόβλημα με τους ψυχικούς μας οφθαλμούς και δεν μπορούμε να δούμε  τη δυστυχία, τον πόνο και την ανέχεια των συνανθρώπων μας, τα πολλά και δύσκολα προβλήματα που βιώνει η πατρίδα μας αλλά κυρίως την κοινωνική και ηθική κρίση που διακατέχει την κοινωνία  μας.

Απολυτίκιον  Ἦχος α´.

Tὴν σπουδήν σου τῇ κλήσει κατάλληλον,
ἐργασαμένη φερώνυμε,
τὴν ὁμώνυμόν σου πίστιν,
εἰς κατοικίαν κεκλήρωσαι,
Παρασκευὴ Ἀθληφόρε·
ὅθεν προχέεις ἰάματα,
καὶ πρεσβεύεις ὑπὲρ τῶν ψυχῶν ἡμῶν.

 

EPMHNEYTIKH AΠOΔOΣH
TOY AΠOΛYTIKIOY

Παρασκευή, ἐσὺ ἡ ὁποία φέρεις τοὺς ἄθλους, τὸ μαρτύριό σου,
παρεσκεύασες (κατέστησες) τὴν προθυμία σου ὅμοια καὶ σύμφωνη μὲ τὸ ὄνομά σου,
ἐσύ, (ἡ) ὄνομα καὶ πράγμα Παρασκευή,
ἔλαβες γιὰ αἰώνια κατοικία σου τὴν ὁμώνυμή σου
―καθ᾽ ὅτι παρεσκευασμένη, ἑτοιμασμένη πρὸ καταβολῆς κόσμου―
Βασιλεία τῶν Oὐρανῶν, δηλαδὴ τὴν πίστη σ᾽ αὐτὸν τὸν ἴδιο τὸν Xριστό
(ὁ Ὁποῖος καὶ τὴν ὑποσχέθηκε στοὺς  Ἁγίους).
Γι᾽ αὐτὸ τὸν λόγο πηγάζεις, χαρίζεις σὲ μᾶς θεραπεῖες,
καὶ παρακαλεῖς τὸν Θεὸ γιὰ τὴν σωτηρία τῶν ψυχῶν μας.

(Ἀπόδ.: π. Ἀθ. Σ. Λ.)

* Tό Ἀπολυτίκιο τῆς  Ἁγ. Παρασκευῆς εἶναι ἀπό τά ἀρχαιότερα. Θεωρεῖται δέ κάπως δυσερμήνευτο.  Δοκιμάσαμε μία σύντομη ἑρμηνευτικὴ προσέγγιση-ἀπόδοση στὴν νέα ἑλληνικὴ ἐπὶ τῇ βάσει τῆς ὁλοκληρωμένης καὶ ἐκτενοῦς ἑρμηνείας τοῦ ἱεροδ. Nεοφύτου Kαυσοκαλυβίτου
(χφ. I. M. ΔIONYΣIOY 3784)

Κοντάκιον Ήχος δ'.

Τον ναόν σου πάνσεμνε,

 ως ιατρείον ψυχικόν ευράμενοι,

 εν τουτω πάντες οι πιστοί,

 μεγαλοφώνως τιμώμεν σε,

 Οσιομάρτυς Παρασκευή αοίδιμε.

Ερμηνεία κοντακίου

Εσύ  είσαι πολύ σεμνή

και το ναό σου τον βρήκαμε εμείς

 σαν ιατρείο για τις ψυχές μας

Και γι’ αυτό όλοι οι πιστοί μεγαλόφωνα  σε τιμούμε

Εσένα που μαρτύρησες για τη χριστιανική πίστη

ΑγίαΠαρασκευή για πάντα θα σε υμνούμε.

Βυσσιώτισσες με την παραδοσιακή χαρακτηριστική φορεσιά τους επάνω στο ΄΄αμάξι΄΄ για να πάνε στο πανηγύρι. Διακρίνεται το ΄΄μπινέκι΄΄ (σκέπαστρο) του αμαξιού από ψάθα.

   Σε λίγες ημέρες γιορτάζεται το πανηγύρι της Αγίας Παρασκευής στη Ν. Βύσσα.Τα παλιότερα χρόνια αποτελούσε το γεγονός του καλοκαιριού.  Πλήθος πιστών συνέρρεαν , όχι μόνον από την κωμόπολη της Ν.Βύσσας, αλλά και από την Ορεστιάδα και τα γύρω χωριά, δημιουργώντας το αδιαχώρητο λόγω της πολυκοσμίας. 

      Τη μέρα αυτή όλοι θα γλεντούσαν, θα ψώνιζαν πραμάτιες, θα προσκυνούσαν την εικόνα της Αγίας για να τους έχει υγιείς για όλη τη χρονιά. Φυσικά ΄΄η μερίδα του λέοντος ΄΄σ΄ αυτήν την κοσμοχαλασιά ανήκε δικαιωματικά στα παιδιά. Γι' αυτούς που θέλουν να ξαναζήσουν αυτά τα γεγονότα ή για τους νεώτερους  που θέλουν να μάθουν κάτι, αφιερώνουμε το παρακάτω απόσπασμα από το βιβλίο ΄΄Ονειρεμένα Χρόνια΄΄, εκεί κάπου στα 1958.

  Η φωτογραφία είναι του δασκάλου από τη Ν.Βύσσα κ.Γιακμογλίδη Γιάννη και μας δείχνει μια πανοραματική άποψη του πανηγυριού και του γύρω χώρου, όπως αναγράφεται στη λεζάντα, το 1950.

 

Τ ο   π α ν α ή ρ(ι)    τ η ς   Α γ ί α ς  Π α ρ α σ κ ε υ ή ς

(Απόσπασμα από το βιβλίο του Γιώργου Φαρμακίδη ΄΄Ονειρεμένα Χρόνια΄΄ Από ένα παιδί στο χωριό Ν.  Βύσσα στα χρόνια 1955- 1962)             

     ............Κοντά στα σύνορα με την Τουρκία, πάνω σ’ ένα λόφο, βρίσκεται το ξωκλήσι της Αγίας Παρασκευής. Απ’ το ξωκλήσι αυτό αγναντεύεις όλον τον κάμπο, ως το χωριό και πέρα ως τα καβάκια(=λεύκες) και τις ουτιές(=ιτιές) στο ποτάμι. Οι πρόγονοί μας που επέλεξαν αυτό το μέρος έκαναν καλή επιλογή. Λένε ότι κτίστηκε για πρώτη φορά απ’ τους κατοίκους στο χωριό Παλάτι, πριν ακόμα ενωθεί με το χωριό που ήταν στους Πύργους και σχηματίσουν το ΄΄παλιό χωριό΄΄ μας, το Μπουσνουχώρι.

          Πέρα από την πανοραματική άποψη του κάμπου που προσφέρει, η τοποθεσία επιλέχτηκε και για ένα άλλο πρόσθετο θρησκευτικό λόγο. Στους πρόποδες του λόφου βρίσκεται και ΄΄ Άγιασμα΄΄ της Αγίας Παρασκευής. Ποιος ξέρει, εκείνα τα μακρινά παλιά χρόνια, τότε που τα θαύματα ήταν περισσότερα, κάποιο θαύμα θα έγινε και θα ανάβλυσε δροσερό ζωοφόρο νερό, ή κάποιο όνειρο θα είδε κάποιος πιστός και θα έκτισε αυτό το  άγιασμα. Εκείνο που ξέρουμε όλοι στο χωριό είναι ότι το άγιασμα δε στερεύει ποτέ και οι μάνες μας λένε ότι έχει και ιαματικές ιδιότητες.

          Ως ξωκλήσι  είναι μικρό, περίπου 6 με 7 μέτρα μάκρος. Στη γιορτή που το επισκεπτόμαστε είναι πάντα φρεσκοασβεστωμένο  από τα χέρια πιστών γυναικών. Στο τέμπλο του κρέμονται μικρές ξύλινες εικόνες, αφιερώματα ευλαβών ανθρώπων, με τα οποία εκφράζουν τις ευχαριστίες τους προς την προστάτιδα Αγία Παρασκευή ή περιμένουν βοήθεια σε κάποια ανάγκη που τους έχει προκύψει.

………………………………..

           Όλοι οι κάτοικοι, μικροί και μεγάλοι, αλλά και όλοι οι κάτοικοι της επαρχίας Ορεστιάδας, γνωρίζουν την ημερομηνία του πανηγυριού: 26 Ιουλίου, στη μέση ακριβώς του καλοκαιριού. Αυτό γιατί είναι πολύ ξακουστό και γιατί κανένα άλλο πανηγύρι, αλλά και καμιά άλλη εκδήλωση της περιοχής Ορεστιάδας, δε συγκεντρώνει τόσο κόσμο, όσο το πανηγύρι μας.

………………………

          Κοιτάζουμε γύρω μας και προσπαθούμε να καταλάβουμε τι ακριβώς γίνεται. Πολλά υπαίθρια καφενεία, τα ΄΄σαλάτσια΄΄, έχουν ήδη ανάψει τα δυνατά τους φώτα, τα ΄΄λουξ΄΄. Είναι λάμπες με καύσιμο οινόπνευμα, τις οποίες φουσκώνουν με μια τρόμπα που έχουν ενσωματωμένη και οι οποίες δίνουν εκτυφλωτικό φως, σε αντίθεση με τις δικές μας αδύναμες γκαζόλαμπες. Οι πραματευτάδες φωνάζουν και διαλαλούν τις πραμάτειες τους. Οι οργανοπαίκτες δοκιμάζουν τα όργανά τους, τα κλαρίνα και τα νταούλια τους. Κόσμος πολύς ανηφορίζει το λόφο, για να πάει να παρακολουθήσει την παράκληση που θα ψάλλουν οι δυο παπάδες του χωριού και να ανάψει το κεράκι του.

          Κι εμείς με τη μητέρα μας ανηφορίζουμε το λόφο και βρισκόμαστε ήδη στο ξωκλήσι. Ο κόσμος είναι πάρα πολύς και για να μη χαθούμε, πιανόμαστε από τη μακριά φούστα της μάνας μας. Με δυσκολία ανάβουμε το κεράκι μας και προσκυνούμε την παλιά εικόνα που την έχουν βγάλει έξω για το σκοπό αυτό. Μας δίνουν κι ένα κομμάτι άρτο, τον οποίο καταβροχθίζουμε με μεγάλη όρεξη. Το κλαδάκι του βασιλικού που μοιράζουν μας ευχαριστεί με το απαλό άρωμά του. Τώρα κατηφορίζουμε το λόφο και βρισκόμαστε στους πρόποδές του. Ο κόσμος είναι πολύς, φωνάζουν, μιλούν, γελούν, κάνουν μια σειρά και περιμένουν να φτάσουν μέχρι το άγιασμα.

………………………….

           -Ελάτει να πιείτει νιαρό να σας φυλάει η Αϊ-Παρασκευή.

Παίρνει το μαστραπά και μας δίνει να πιούμε. Πίνει κι αυτή αφού πρώτα κάνει το σταυρό της.

           -Ελάτει να σας βρέξου κι του τσιακάτ(ι)(=μέτωπο) να μη σας πουνάει του κιφάλ(ι).

          Με την παλάμη της μας βρέχει το μέτωπο. Δεν ξέρω τις μελλοντικές ιαματικές ιδιότητες του νερού, ξέρω όμως ότι τη στιγμή αυτή μας δροσίζει το ιδρωμένο μέτωπό μας και μας ευχαριστεί.

………………………

          Αφού κάναμε τα ψώνια μας, τώρα περιφερόμαστε στο χώρο του πανηγυριού. Ήχοι διάφοροι ακούγονται από παντού και ανακατεύονται μεταξύ τους, δημιουργώντας μια μοναδική μουσική πανδαισία. Τα όργανα παίζουν γνωστούς δημοτικούς σκοπούς, ενώ ξεχωρίζουν τα νταούλια και τα κλαρίνα. Οι αναστεναγμοί του Καζαντζίδη ανακατεύονται με τις ντουντούκες και τις φλογέρες των παιδιών, οι φωνές των ανθρώπων με τις φωνές των αγελάδων και των γρύλων, που φωνάζουν διαμαρτυρόμενοι που κάποιοι απρόσμενοι επισκέπτες χάλασαν την νυκτερινή συναυλία τους.

     Πλησιάζουμε σ’ ένα ΄΄σαλάτσ(ι)΄΄. Πολλά ξύλα μπηγμένα μέσα στο χώμα ενώνονται επάνω με οριζόντια δοκάρια και καθώς είναι σκεπασμένα με διάφορα χόρτα, κυρίως ΄΄σάζια΄΄, απ’ αυτά που γίνονται οι ψάθες, σχηματίζουν ένα είδος σκεπής. Τραπέζια απλωμένα παντού και επειδή δεν φτάνουν οι καρέκλες, πρόχειρα ΄΄σαντίρια΄΄(=καναπέδες) φτιαγμένα από ΄΄ντιουσιαμέδες΄΄ απ’ τα κάρα, χρησιμεύουν για καθίσματα.    Άντρες καθισμένοι στα τραπέζια ρουφούν με όρεξη ΄΄τη ρακή΄΄ τους ή τη ρετσίνα τους. Οι κεφτέδες που ψήνονται αναδίδουν μια ερεθιστική μυρωδιά, που για μας οι ΄΄ντουλμάδες΄΄ που ετοίμασε η μάνα μας ,κατά το έθιμο, μας φαίνονται πολύ φτωχοί και αμελητέοι.

…………………………….

          Συνεχίζουμε να περιφερόμαστε μέσα στο πανηγύρι. Παντού κόσμος πολύς, τόσο πολύς, που πρέπει να σπρώχνεις για να περάσεις ανάμεσά τους. Στα κάπως πιο απόκεντρα σημεία βρίσκονται αμάξια που ήρθαν από πολύ νωρίς για να πιάσουν τόπο. Πουλάνε καρπούζια, τα πρώτα καρπούζια της Αϊ-Παρασκευής και πολλοί σπεύδουν ν’ αγοράσουν για να φάνε πρώιμα καρπούζι. Αυτά είναι από μποστάνια που βρίσκονται στα ΄΄Μπαΐρια΄΄(=υψώματα) και με την κατάλληλη εμπειρία των παραγωγών ωριμάζουν πιο γρήγορα.

           -Έλάτει να σας δώσου να φάτει καρπούζ(ι). Δεν μπουρώ να του φάου μουναχός. Πρήσκει νταλάκα μ’(=κοιλιά μου).

          Είναι ο φίλος μου ο Χρήστος που μας φωνάζει. Έχει κομμένο ένα ζαχαρένιο καρπούζι, απ’ αυτά που τα λέμε ΄΄μπρούσα΄΄. Βγάζω το σουγιά μου ,κόβω ένα κομμάτι και το βάζω στο στόμα μου.

    -Πω, πω! Τι καρπούζ(ι) είνει αυτό! Μέλ(ι) γλυκό!

    -Γω ξέρου να διαλέζου καρπούζια. Είνει κι μπρούσα. Συ πάλι, τι τσιακού είνει αυτή που έχ’ς; Τώρα την αγόρασεις;

    -Ναι τώρα, έχ(ει) κι σούστα.

    -Γω έχου τουν Κουλουκουτρών(η) απ’ την παλαίστρα, αλλά θα πάρου κι γω καινούρια τσιακού σαν την δικιά σ’.

……………………………

          Νιώθουμε τα πόδια μας κουρασμένα, το στόμα μας διψασμένο και κατευθυνόμαστε προς το αμάξι μας.

…………

          Βρίσκουμε το αμάξι μας, σβήνουμε τη δίψα μας και χωνόμαστε βιαστικά κάτω από το πάπλωμα που βρίσκεται έτοιμο και στρωμένο. Τραγούδια ακούγονται από τα διάφορα σαλάτσια, απ’ τα οποία όμως δεν μπορείς να ξεχωρίσεις τίποτα, καθώς ανακατεύονται οι ήχοι τους και δημιουργούν ένα παράξενο άκουσμα, που σε ζαλίζει. Γρήγορα νιώθουμε ένα βάρος στα μάτια μας και παραδινόμαστε στην αγκαλιά του ύπνου.

          Ξυπνώ από ένα παράξενο θόρυβο. Έχει ξημερώσει για τα καλά, οι αγελάδες φωνάζουν διαμαρτυρόμενες για την πείνα τους και οι άνθρωποι αποχωρούν για τα σπίτια τους. Το ίδιο θα κάνουμε κι εμείς σε λίγο.

Μια παρέα με τα ΄΄όργανα΄΄  διασκεδάζει στο πανηγύρι της Αγίας Παρασκευής

…..

Το πανηγύρι της Αγια-Παρασκευής

με λαχτάρα το περιμένουν,

πως είν’ τον Ιούλιο στις είκοσι έξ(ι)

στα γύρο χωριά το ξέρουν.

Μαζεύεται κόσμος πολύς,

τόσος που δε χωράει

στο ξωκλησάκι που απ’ την κορφή

του λόφου μας κοιτάει.

Απ’ τ’ Άγιασμα πίνουν νερό,

αρρώστιες να γιατρέψουν

και είναι φάρμακο αληθινό,

σε όσους το πιστέψουν.

Την εικόνα της Αγια-Παρασκευής

σκύβουν και προσκυνάνε

και αποχωρώντας ευλαβικά

μάτσο βασιλικού κρατάνε.

(Απόσπασμα από το ίδιο βιβλίο και

από το ποίημα ΄΄Λάλημα για τη Βύσσα΄΄)

Μια παρέα Ορεστιαδιτών, το 1943, ποζάρουν με καμάρι, συντροφιά με το γραμμόφωνο, μπροστά στο ξωκλήσι της Αγίας Παρασκευτής Ν. Βύσσας.

Από το ιστολόγιο ΄΄ Αντριανού΄΄

Όποιος αναγνώστης έχει κάποια φωτογραφία από το πανηγύρι της Αγίας Παρασκευής, μπορεί να μου την στείλει, αναγράφοντας και μερικά στοιχεία για τη φωτογραφία, π.χ. χρονολογία, πρόσωπα που απεικονίζει,όνομα αποστολέα κ.λ.π. . 

Οι φωτογραφίες θα δημοσιευτούν στο αφιέρωμα  για την Αγία Παρασκευή.

   Η αποστολή μπορεί να γίνει με e-mail στην παρακάτω διεύθυνση:

farmakidisgiorgos@yahoo.gr

Ευχαριστώ πολύ εκ των προτέρων

Ο κάθε αναγνώστης μπορεί αν το επιθυμεί να αντιγράψει κάτι από το παρόν Ιστολόγιο. Θα μας ικανοποιούσε αν ανέφερε ότι η αντιγραφή έγινε από το ιστολόγιο΄΄ΒΥΣΣΑ-ΟΡΕΣΤΙΑΔΑ-ΠΕΡΙΞ΄΄ Επίσης θα μας βοηθούσε κάθε σχόλιό σας για τη βελτίωση του ιστολογίου.