Ν. Β Υ Σ Σ Α
Η ιστορική κωμόπολη της
Θράκης
Πανοραματική εικόνα της Ν.
Βύσσας
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ Ν. ΒΥΣΣΑΣ
Η
Νέα Βύσσα με πληθυσμό 2.844 κατοίκους , σύμφωνα με την απογραφή του 2001,
βρίσκεται στο βορειοανατολικότερο πεδινό σημείο το νομού Έβρου, νότια από την παλιά
ελληνική πόλη Αδριανούπολη, της οποίας το θρακικό όνομα ήταν Ουσκουδάμα. Ο λαός
της, όπως προκύπτει από τη μελέτη των ηθών και των εθίμων του, αλλά και της
ψυχοσύνθεσής του, προέρχεται κατά πάσα πιθανότητα από τον πανάρχαιο ισχυρότατο
και πολεμικό λαό της Θράκης των Βησσών (ή Βέσσων), που κυριαρχούσε στην ίδια
περιοχή, όπως αναφέρει πρώτος ο
Ηρόδοτος.
Για
να επιχειρήσουμε να βρούμε την αρχή της ίδρυσής του χωριού, πρέπει να
στηριχτούμε στην παράδοση, που έχει δημιουργήσει διάφορες εκδοχές. Την εποχή
της τουρκοκρατίας λοιπόν, συναντούμε μια μικρή ομάδα οικογενειών που κατοικεί
στο κέντρο της άλλοτε χώρας τους, σε μικρό οικισμό, 8 με 10 χλμ. περίπου νοτιοδυτικά
της Αδριανούπολης, στις παρυφές υψωμάτων με την ονομασία Παλάτι. Ο οικισμός
αυτός, επειδή διέτρεχε τον κίνδυνο του πλήρους αφανισμού, λόγω του ότι
βρισκόταν υπό τη διαρκή απειλή ληστών, αναγκάστηκε να μετοικήσει πλησιέστερα
προς την Αδριανούπολη, όπου και περιορίζονταν οι κίνδυνοι. Ο τόπος αυτός ήταν
η Μπόσνα ("τόπος των Βοσνίων").
Οι Τούρκοι το έλεγαν Μποσνάκιοϊ, από τις
λίγες οικογένειες Βοσνίων αιχμαλώτων που διέμεναν εκεί. Μετά τη μετοίκηση όμως
των νέων κατοίκων, πήρε το όνομα Βοσνοχώριον. Η παραμονή των Βοσνίων ήταν
προσωρινή, χωρίς να αναμειχθούν με τους Έλληνες κατοίκους και χωρίς καμιά άλλη
επίπτωση, εκτός από την ονομασία στο χωριό.
Σχεδιάγραμμα Μποσνοχωρίου (από περιγραφές χωριανών)
Σχεδιάστηκε από τον Μαρασλή Αναστάσιο.
Οι
κάτοικοι επιδόθηκαν στην χωροθέτηση και στην εν γένει οργάνωση του χωριού τους. Οι
δρόμοι του ήταν ίσιοι από την μια άκρη του χωριού έως την άλλη. Είχε τρεις
πλατείες. Η μία ήταν στο βόρειο μέρος το χωριού, κοντά στο ποτάμι και
ονομαζόταν Καβάκα, γιατί υπήρχε εκεί ένα τεράστιο "καβάκι" (λεύκα).
Σε αυτήν την πλατεία γίνονταν οι χοροί και τα γλέντια του καλοκαιριού. Η
δεύτερη βρισκόταν νοτιότερα της Καβάκας, σε μια τούμπα (ύψωμα) που υπήρχε εκεί.
Την έλεγαν Αμπάρα, γιατί εκεί βρισκόταν τα αμπάρια (αποθήκες), όπου συγκέντρωναν
τα προϊόντα που έδιναν σαν φόρο στους Οθωμανούς. Η Τρίτη βρισκόταν δίπλα στους
μύλους το Σιαντίδη, στο νοτιοανατολικό μέρος του χωριού και ονομαζόταν η Πλατεία
των μύλων. Το σχολείο και η εκκλησία βρίσκονταν στο βόρειο μέρος του χωριού
δίπλα στο ποτάμι και ανατολικά από την Καβάκα. Υπήρχαν δύο σχολικά κτίρια,
ανάμεσα στα οποία ήταν χτισμένη η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου.
Οι
νέοι κάτοικοι έχοντας απαλλαχθεί από τους επιδρομείς και από την τουρκική
καταπίεση, επιδόθηκαν ολόψυχα σε ειρηνικές ασχολίες, όπως: στη γεωργία, την
κτηνοτροφία, τη σηροτροφία, την αμπελουργία και την υφαντουργία. Το χωριό
τροφοδοτούσε την Αδριανούπολη με άφθονα λαχανικά και φρούτα, καθώς είχε πολλούς
λαχανόκηπους και ήταν μόνο Έλληνες ορθόδοξοι χριστιανοί, χωρίς να υπάρχει
κανείς αλλόφυλος. Κάθε μέρα με τα κάρα τους οι λαχανοπαραγωγοί έφερναν φρέσκα
λαχανικά στην Αδριανούπολη, έχοντας πάντα μαζί τους και από 1-2 βοηθούς, είτε
παιδιά τους, είτε παραγιούς.
Σύντομα οργανώθηκαν σε μια λαμπρή
κοινότητα (Δημογεροντία), η οποία αφού απέκτησε μεγάλη διοικητική ισχύ,
κατόρθωνε να ιδρύει σχολεία και ναούς, να διορίζει δασκάλους, να αναζωπυρώνει
την Εθνική Ιδέα, και όλα αυτά, ικανοποιώντας τεχνητά τα θελήματα των
κατακτητών. Αν και έζησαν κάτω από δουλεία διατήρησαν αναλλοίωτες τις βασικές
αρχές της ζωής τους, τα ήθη και τα έθιμά τους, τις παραδόσεις τους, τη γλώσσα
του, τη θρησκεία τους και την αγάπη για την πατρίδα.
Επιγραμματικά
και πολύ εύστοχα ο Ηλίας Τανταλίδης στο βιβλίο του ΄΄Βίος Στεφάνου
Καραθεοδωρή΄΄ αναφέρει για το Βοσνοχώρι:
΄΄Χριστιανοί μεν του Ορθοδόξου δόγματος,΄ Ελληνες δε τα ήθη, την
γλώσσαν, την καταγωγήν και το κυριότερον, την συνείδησιν΄΄.
Επίσης
ο Π.Ι. Αξιωτίδης στο βιβλίο του ΄΄Η Αδριανούπολη΄΄ αναφέρει πως ΄΄όταν ο Μητροπολίτης της Αδριανούπολης
Κύριλλος ο ΣΤ΄ επισκεπτόταν το Βοσνοχώρι, πλημμύριζε η ψυχή του από χαρά, γιατί
δεν υπήρχαν εκεί Τούρκοι και δεν είχε τζαμιά΄΄.
Αυτή η πληροφορία, διασταυρούμενη και από
άλλες ιστορικές πηγές, καταδεικνύει ότι το Βοσνοχώρι ήταν ένα καθαρά αμιγές ελληνικό χωριό, χωρίς
Τούρκους, οπότε μπορούσαν οι κάτοικοι να επιδοθούν ανενόχλητοι στις καθημερινές
τους ασχολίες αλλά και στην τέλεση των θρησκευτικών τους καθηκόντων. Σημαντικό
ρόλο σ’ αυτήν την προνομιακή κατάσταση έπαιζαν οι Δημογέροντες που φρόντιζαν να
τα έχουν καλά με τους Τούρκους άρχοντες και να ικανοποιούν την φιλοχρηματία
τους, από τον ταμείο των φόρων της Δημογεροντίας.
Ν. ΒΥΣΣΑΣ
Διατηρώντας
δια μέσω των αιώνων την Ελληνική ορθόδοξη φυσιογνωμία του, το Μποσνοχώρι,
κατάφερε να επιβιώσει μέσα από ιδιαίτερες αντίξοες συνθήκες της Οθωμανικής
περιόδου και να αναδείξει κορυφαίες προσωπικότητες των επιστημών, των τεχνών
και των γραμμάτων.
Από το Μποσνοχώρι καταγόταν ο
Από το Μποσνοχώρι καταγόταν ο
Γιώργης Παπάς ή Καραγιώργης
ή Κούρτογλου ο οποίος μαζί με το γιο και τα αδέλφια του
έτρεξαν να οργανωθούν στη Φιλική Εταιρία. Ο Καραγιώργης ήταν αρχηγός πολεμικού
σώματος του Υψηλάντη κατά την Επανάσταση στη Μολδοβλαχία. Διακρίθηκε ιδιαίτερα
σε μάχες στο Γαλάτσι και στο Σκουλένι όπου έχασε τ' αδέλφια του και το γιο του
και τραυματίστηκε και ο ίδιος. Μισοπεθαμένος σώθηκε στο ρωσικό έδαφος και μετά
τη θεραπεία του, έφτασε επικεφαλής στρατιωτικού τμήματος στην Ελλάδα όπου και
πολέμησε ηρωικά με το Μαυροκορδάτο στο Μεσολόγγι, με τον Καραϊσκάκη στο
Χαϊδάρι, στην Αράχωβα, με τον Κολοκοτρώνη στη Δραμπάλα κ.α. Ο Γενναίος
Κολοκοτρώνης τον αναφέρει τιμητικά: "... όπου ανδραγάθησε εις αυτήν την μάχην ο Καραγιώργης....
εμονομάχησε μόνος αυτός εναντίον είκοσι Τούρκων...".
Μετά το τέλος της Ελληνικής Επανάστασης ο Καραγιώργης δεν αμείφθηκε και μη
μπορώντας να επανέλθει στη γενέτειρά του, στο Μποσνοχώρι της Αδριανούπολης,
διότι αυτό έμεινε υπόδουλο στους Τούρκους, έζησε πάμπτωχος και άσημος στην
Αθήνα, εργαζόμενος ως ρακοπώλης μέχρι το θάνατό του, που επήλθε το 1854 από
επιδημία χολέρας.
Το Μποσνοχώρι υπήρξε γενέτειρα και της εξέχουσας οικογένειας των Καραθεοδωρήδων, μέλη της οποίας ανήλθαν στα ύπατα αξιώματα της Αυτοκρατορίας και απέσπασαν παγκόσμια αναγνώριση, χωρίς να αλλάξουν την ορθόδοξη πίστη τους ή ν’ απαρνηθούν την ελληνική τους συνείδηση.
Το Μποσνοχώρι υπήρξε γενέτειρα και της εξέχουσας οικογένειας των Καραθεοδωρήδων, μέλη της οποίας ανήλθαν στα ύπατα αξιώματα της Αυτοκρατορίας και απέσπασαν παγκόσμια αναγνώριση, χωρίς να αλλάξουν την ορθόδοξη πίστη τους ή ν’ απαρνηθούν την ελληνική τους συνείδηση.
Προτομή του Στεφάνου
Καραθεοδωρή
Ο Στέφανος Καραθεοδωρής
(1789-1867) γεννήθηκε στο Μποσνοχώρι της Αδριανούπολης και σπούδασε ιατρική,
μαθηματικά, φιλοσοφία και φιλολογία στην Αδριανούπολη, στις Κυδωνίες και στην
Πίζα, αποκομίζοντας πολλά επιστημονικά εφόδια και μια απέραντη γλωσσομάθεια,
γνωρίζοντας συνολικά δεκαεπτά (17) γλώσσες. Το 1819 αναγορεύθηκε διδάκτορας της
ιατρικής και ανέλαβε τη διεύθυνση της Ελληνικής σχολής Αδριανούπολης. Όταν
ιδρύθηκε η Ιατρική Σχολή στην Πόλη ορίσθηκε πρώτος διευθυντής και ισόβιος
Καθηγητής, ασχολούμενος με τα εθνικά εκπαιδευτικά πράγματα του έθνους.
Στην
Πόλη χρημάτισε αυτοκρατορικός ιατρός για 34 χρόνια και το 1930 κατέλαβε τη θέση
του συμβούλου στο Υπουργείο Παιδείας. Εκτός αυτών κατόρθωσε να εισέλθει στη
διπλωματική υπηρεσία της Υψηλής Πύλης ως γραμματέας και αργότερα ως πρεσβευτής
της στις Βρυξέλλες, στην Πετρούπολη και στο Βερολίνο.
Ο τάφος του Στεφ. Καραθεοδωρή στο Νιοχώρι Κωνσταντινουπόλεως
Ο τάφος του Στεφ. Καραθεοδωρή στο Νιοχώρι Κωνσταντινουπόλεως
Τα
υψηλά καθήκοντα που κατέλαβε ο Στέφανος Καραθοδωρής δεν επηρέασαν το ακέραιο
του χαρακτήρα του, αντιθέτως αποτέλεσαν την ευκαιρία γι’ αυτόν να φανεί
χρήσιμος στους ομογενείς την Πόλης και της Θράκης και να προσφέρει στο Έθνος.
Διατέλεσε επιπλέον συνιδρυτής και πρώτος πρόεδρος του "Ελληνικού
Φιλολογικού Συλλόγου " Κωνσταντινουπό-λεως και μέλος του εθνικού μικτού
συμβουλίου του Οικουμενικού Πατριαρχείου.
Νυμφεύτηκε την κόρη του
Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου, Λουκία και απέκτησαν δύο γιούς και πέντε θυγατέρες.
Αλέξανδρος
Καραθεοδωρής
Ο Αλέξανδρος Καραθεοδωρής είναι λαμπρός γόνος της
δυναστείας Καραθεοδωρή (1833-1906). Ήταν γιος του Στεφάνου, χρημάτισε
υφυπουργός του Σουλτάνου και κατάφερε να αναλάβει το χαρτοφυλάκιο του
οθωμανικού Υπουργείου εσωτερικών. Το 1885 διορίζεται ηγεμόνας Σάμου και
αργότερα γενικός διοικητής Κρήτης. Στο συνέδριο του Βερολίνου το 1878, συνέβαλε
τα μέγιστα στον περιορισμό των επεκτατικών διαθέσεων της Βουλγαρίας σε βάρος
της Ελλάδας, περιορίζοντας κατά 1/3 τα εδάφη που παραχωρούσε στη Βουλγαρία η
συνθήκη του Αγίου Στεφάνου.
Κωνσταντίνος
Καραθεοδωρή
Ο
παγκόσμιας φήμης μαθηματικός
Ο Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή (1873-1950), υπήρξε δάσκαλος
του Αϊνστάιν, ένας από τους κορυφαίους μαθηματικούς παγκοσμίως και ο
μεγαλύτερος Έλληνας μαθηματικός του αιώνα μας. Διατέλεσε καθηγητής στο
Πολυτεχνείο του Ανόβερου, στα Πανεπιστήμια της Γοτίγγης, του Βερολίνου και της
Αθήνας, στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου.
Επιπλέον υπήρξε οργανωτής του Ιωνικού Πανεπιστημίου Σμύρνης και κατά τη
Μικρασιατική καταστροφή κατόρθωσε να διασώσει την Πανεπιστημιακή Βιβλιοθήκη και
να την μεταφέρει στο Πανεπιστήμιο των Αθηνών.
(Για τους Καραθεοδωρή θα
γίνει ειδικό αφιέρωμα από το συντάκτη του παρόντος ιστολογίου)
ΝΕΟΤΕΡΑ ΧΡΟΝΙΑ Ν. ΒΥΣΣΑΣ
Χάρτης του Ν. Έβρου
Το 1920 με την απελευθέρωση της περιοχής το
Βοσνοχώριον ονομάστηκε Βύσσα. Τον Αύγουστο το 1923, μετά την Μικρασιατική
Καταστροφή, υπογράφεται η συνθήκη της Λοζάννης (24-7-1923) η οποία ρύθμιζε τα
σύνορα και την ανταλλαγή των πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Οι Τούρκοι,
ως νικητές, με τον αντιπρόσωπό τους Ισμέτ πασά (αργότερα Ινονού) , ζητούν ως
πολεμική αποζημίωση τέσσερα (4) δισεκατομμύρια
χρυσά φράγκα, το μισό εμπορικό και πολεμικό ελληνικό στόλο, να φύγει το
Πατριαρχείο από την Κωνσταντινούπολη και να γίνει δημοψήφισμα στη Δυτική Θράκη.
Στους ειδεχθείς αυτούς όρους αντιδρά ο αντιπρόσωπος της Ελλάδας Ελευθέριος
Βενιζέλος και τελικά προτείνεται να θυσιαστούν το Βοσνοχώριον, το Κάραγατς και
η Σιδηρόπετρα (Νεμιρτάς), τρία σπουδαία ελληνικά χωριά. Οι κάτοικοι των τριών αυτών οικισμών
εγκαταλείπουν με δάκρυα στα μάτια τις προγονικές τους εστίες.
Οι κάτοικοι του Βοσνοχωρίου εγκαταστάθηκαν
στην τωρινή τοποθεσία 4χλμ. νοτιότερα, δίπλα στα σύνορα, σε περιοχή που
βρισκόταν ο τουρκικός οικισμός Αχύρ-Κιόϊ, που σήμαινε Σταυλοχώρι ή Αχυροχώρι.
Οι κάτοικοι προτίμησαν αυτή τη λύση, διότι τα περισσότερα χωράφια τους είχαν
απομείνει στο ελληνικό έδαφος και θεώρησαν την εγκατάστασή τους στον Αχυροχώρι
προσωρινή και τη γρήγορη επιστροφή τους στο Βοσνοχώρι σίγουρη. Το 1930, ο
καθηγητής του Γυμνασίου Αδριανούπολης Λαμπουσιάδης, στον οποίο ανατέθηκε από τη
Διοίκηση να δώσει στον οικισμό την καταλληλότερη ονομασία, μετονόμασε τον
οικισμό σε Νέα Βύσσα.
Η σημερινή Νέα Βύσσα, είναι
μια ευημερούσα κωμόπολη και αυτό φαίνεται και από την είσοδό της. Εργοστάσια με
ευρωπαϊκές προδιαγραφές βρίσκονται εδώ και ο κεντρικός δρόμος, είναι μια φαρδιά
λεωφόρος με τα διώροφα σπίτια στις δυο πλευρές που καταλήγει σε μια μεγάλη
πλατεία. Γύρω της η Δημαρχία, το Πνευματικό Κέντρο με την προτομή του
Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή στην είσοδο και
στην πλατεία η προτομή του Στέφανου Καραθεοδωρή.
Το βέβαιο είναι ότι οι κάτοικοι της Ν. Βύσσας
είναι εργατικοί, πείσμονες και καλοί πατριώτες και το έδειξαν όταν οι εθνικές περιστάσεις
το απαιτούσαν.Ο πληθυσμός της Ν. Βύσσας ήταν 2.844 σύμφωνα με την απογραφή του 2001, με τάσεις σημαντικής μείωσης. Από το 1998 αποτελούσε έδρα του Καποδιστριακού δήμου Βύσσας,
μαζί με τα χωριά των Καστανεών, των Ριζίων, της Καβύλης και της Στέρνας. Με την
εφαρμογή στην Τοπική Διοίκηση του προγράμματος ΄΄Καλλικράτης΄΄, ανήκει στο Δήμο
Ν. Ορεστιάδας. Ως Καποδιστριακός δήμος είχε πληθυσμό 8.184 κατοίκους (απογραφή 2001) ενώ τώρα που η ίδια περιοχή ονομάζεται Δημοτική Ενότητα Βύσσας έχει πληθυσμό 6.657 κατοίκους(απογραφή 2011). Παρουσιάζει δηλαδή μια μείωση 1527 κατοίκων, κάτι που θα πρέπει να μας βάλει σε σκέψεις για το πληθυσμιακό μέλλον του τόπου μας.
ΕΒΡΟΣ
ΠΟΤΑΜΟΣ
Στις
όχθες του ποταμού Έβρου υπάρχει
πλούσια
χλωρίδα και πανίδα
Ο
ποταμός Έβρος είναι φυσικό σύνορο μεταξύ Ελλάδας και Βουλγαρίας στα βόρεια και
Ελλάδας και Τουρκίας στα ανατολικά,
εκτός από ένα τμήμα μεταξύ Καστανεών και Ν. Βύσσας που τα σύνορα είναι χερσαία.
Γνωστός ως Ρόμβος στην αρχαιότητα, πήρε το όνομα Έβρος από το γιο του βασιλιά
της Θράκης Κάσσανδρου, ο οποίος ρίχτηκε στα νερά του ποταμού για να ξεφύγει από
τον πατέρα του, που θέλησε να τον σκοτώσει. Παραπόταμοι του Έβρου στην Ελλάδα
είναι ο ποταμός Άρδας και ο Ερυθροπόταμος, στην Βουλγαρία και Τουρκία ο
Τούντζας και ο Εργίνης στην Τουρκία.
Για
τους Βυσσιώτες από τα παλιά χρόνια ο ποταμός Έβρου ήταν πηγή πλούσιων
αλιευμάτων, κυρίως σε Γριβάδια (ή Σαζάνια) και Γουλιανούς. Ήταν τα νοστιμότατα αυτά ψάρια που τα
αγόραζαν από τους επαγγελματίες ψαράδες στις πλατείες του χωριού και απολάμβαναν το νοστιμότατο κρέας τους.
Αναφέρονται και περιπτώσεις κατά τις οποίες οι ψαράδες συνέλαβαν στα δίχτυα
τους τεράστιους γουλιανούς, βάρους πολλών οκάδων και μήκους πάνω από τα 3 μέτρα.
ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ
Ν. ΒΥΣΣΑΣ
Η
αρχιτεκτονική των σπιτιών και των καταστημάτων της Ν. Βύσσας είναι
χαρακτηριστική και ξεχωρίζει σχεδόν από όλα τα χωριά της περιοχής. Ο σκελετός
των κτισμάτων είναι από ξύλα, κυρίως λεύκες που είναι άφθονες στην περιοχή. Ανάμεσα
στα ξύλα πλέκονται τούβλα, οι σκεπές είναι με κεραμίδια και ο σουβάς είναι από
λάσπη και άχυρο. Τα μεν ξύλα προσφέρουν μια γερή και αντισεισμική κατασκευή, η
δε λάσπη είναι ένα υγιεινότατο και άριστο μονωτικό υλικό.
Ο προσανατολισμός των σπιτιών είναι νότιος, με αποτέλεσμα να λούζονται με το ηλιακό φως όλοι οι χώροι της κατοικίας. Το σχέδιο είναι σχεδόν το ίδιο, με ένα μεγάλο σαλόνι (χαγιάτι) στο κέντρο και δεξιά και αριστερά από δύο δωμάτια. Στην είσοδο υπάρχει ένα μπαλκόνι με δύο- τρία σκαλοπάτια. Όλα είναι σε ένα όροφο και κτισμένα σε ευρύχωρες αυλές, μέσα στις οποίες υπάρχουν και κάποιοι βοηθητικοί χώροι. Τις αυλές ομορφαίνουν ανθόκηποι και λαχανόκηποι, τους οποίους με πολλή τέχνη περιποιούνται οι εργατικοί κάτοικοι της Ν. Βύσσας.
Ο προσανατολισμός των σπιτιών είναι νότιος, με αποτέλεσμα να λούζονται με το ηλιακό φως όλοι οι χώροι της κατοικίας. Το σχέδιο είναι σχεδόν το ίδιο, με ένα μεγάλο σαλόνι (χαγιάτι) στο κέντρο και δεξιά και αριστερά από δύο δωμάτια. Στην είσοδο υπάρχει ένα μπαλκόνι με δύο- τρία σκαλοπάτια. Όλα είναι σε ένα όροφο και κτισμένα σε ευρύχωρες αυλές, μέσα στις οποίες υπάρχουν και κάποιοι βοηθητικοί χώροι. Τις αυλές ομορφαίνουν ανθόκηποι και λαχανόκηποι, τους οποίους με πολλή τέχνη περιποιούνται οι εργατικοί κάτοικοι της Ν. Βύσσας.
Καταστήματα με τις
πρωτοποριακές προσόψεις
Το
σχέδιο των καταστημάτων παρουσιάζει και αυτό μια ξεχωριστή ιδιομορφία. Στην
είσοδο και πάνω από τις πόρτες και τα παράθυρα, σχηματίζονται διάφορα
διακοσμητικά σχέδια, τριγωνικά και κυκλικά, εμπνεύσεις ανώνυμων βυσσιωτών
μαστόρων. Είναι μια χαρακτηριστική
πανέμορφη εικόνα που δεν διαφεύγει της προσοχής του επισκέπτη.
ΣΥΛΛΟΓΟΙ Ν. ΒΥΣΣΑΣ
α) ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
΄΄ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΚΑΡΑΘΕΟΔΩΡΗΣ΄΄
Ιστορικό του συλλόγου
(Από την ιστοσελίδα του
΄΄Π. Σ. Στέφανος Καραθεοδωρής΄΄)
Ο Σύλλογος μας ιδρύθηκε το 1977 με έδρα τη
Νέα Βύσσα. Το όνομα του συλλόγου δόθηκε προς τιμήν του γένους ΚΑΡΑΘΕΟΔΩΡΗ
το όποιο με γενέτειρα το παλιό χωριό Βοσνοχώρι, σημερινή Ν. Βύσσα, έχει
αναδείξει σημαντικές προσωπικότητες γιατρών και διπλωματών, σε όλη την ιστορική
πορεία της χώρας μας, με αποκορύφωμα τον μαθηματικό διεθνούς φήμης Κωνσταντίνο
Καραθεοδωρή. Το παράδειγμα και η ιστορία τους αποτελεί μεγάλη
πολιτιστική κληρονομιά για όλη την Ελλάδα και ιδιαίτερη τιμή για τους κατοίκους
της Νέας Βύσσας.
Σκοπός του συλλόγου είναι η συλλογή, η
διατήρηση και η προβολή του ιστορικού και λαογραφικού υλικού της Νέας Βύσσας, η
καλλιέργεια πνεύματος αλληλεγγύης μεταξύ των μελών του Συλλόγου, καθώς και η
ανάπτυξη σχέσεων με άλλους συλλόγους, οι οποίοι μοιράζονται τους ίδιους σκοπούς
και οράματα.
Μουσκικοχορευτικό δρώμενο ΄΄Τα μαχαίρια΄΄
Ιδιαίτερα σημαντική και μακροχρόνια είναι
η παρουσία χορευτικών συγκροτημάτων όλων των ηλικιών. Πιο συγκεκριμένα, η
εντυπωσιακή παραδοσιακή στολή της Βύσσας σε συνδυασμό με τη μουσικοχορευτική
παράδοση του τόπου, έχουν καταστήσει τη λειτουργία χορευτικών συγκροτημάτων
διαφόρων ηλικιών με πολλές εμφανίσεις σε διάφορα μέρη της Ελλάδας.
Τα τελευταία χρόνια έχει αναδειχθεί η χορωδία του Συλλόγου μας. Με τη συμμετοχή ανδρών και γυναικών η μουσική παράδοση καλλιεργείται διατηρώντας το άκουσμα των παραδοσιακών δημοτικών τραγουδιών. Η χορωδία αριθμεί περίπου 30 δυναμικά μέλη και σε κάθε εμφάνιση της κερδίζει την αγάπη του κοινού.
Τα τελευταία χρόνια έχει αναδειχθεί η χορωδία του Συλλόγου μας. Με τη συμμετοχή ανδρών και γυναικών η μουσική παράδοση καλλιεργείται διατηρώντας το άκουσμα των παραδοσιακών δημοτικών τραγουδιών. Η χορωδία αριθμεί περίπου 30 δυναμικά μέλη και σε κάθε εμφάνιση της κερδίζει την αγάπη του κοινού.
Το Πνευματικό Κέντρο Ν.Βύσσας
Στο Σύλλογο δραστηριοποιείται και Τράπεζα
Εθελοντών Αιμοδοτών.Το έργο της τράπεζας αυτής έχει αναγνωριστεί για τη μεγάλη
προσφορά του στο κοινωνικό σύνολο και αποτελεί πρωταρχική μέριμνα όλων για την
καλλιέργεια του πνεύματος αλληλεγγύης και ανθρωπισμού. Τα μέλη των εθελοντών
αιμοδοτών του συλλόγου μας ξεπερνούν τα 500 άτομα.
β) ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ Ν.
ΒΥΣΣΑΣ
Ο μοναδικής ομορφιάς κεφαλόδεσμος (Γκούγκος)
των γυναικών της Ν. Βύσσας (Από το αρχείο της Ελ.Φιλιππίδου)
Μέλη
του Συλλόγου είναι από τη Ν. Βύσσα και δραστηριοποιούνται σε τομείς
φιλανθρωπικούς, ψυχαγωγικούς, πολιτιστικούς και πνευματικούς, όπως συμβαίνει με
όλους τους συλλόγους γυναικών. Τα μέλη του Συλλόγου συνεργάζονται αρμονικά με
τον Πολιτιστικό Σύλλογο σε πολλές κοινού ενδιαφέροντος τομείς. Η μέχρι τώρα
δράσεις του Συλλόγου κρίνονται πάρα πολύ καλές.
ΤΑ
΄΄ ΦΚΑΛΙΑ΄΄ (=ΣΚΟΥΠΕΣ)
ΣΤΗ
Ν. ΒΥΣΣΑ
Ένα ΄΄ειστούφι΄΄(=σωρός) από σκούπες
Οι κάτοικοι της Ν. Βύσσας φημίζονται για την εργατικότητά τους αλλά και για την προοδευτικότητά τους τόσο
στην επίδοση τους στη γεωργία, όσο και στο εμπόριο. Από τα παλιά ακόμα χρόνια,
από τότε που η απαρχή χάνεται μέσα στο χρόνο, καλλιεργούν τα ΄΄φκάλια΄΄, από το οποίο φτιάχνονται τα σάρωθρα (= οι
σκούπες.)
Το φυτό αυτό εμείς το λέμε φκάλ(ι) και
βγαίνει από το αρχαίο φιλοκαλώ, γιατί πράγματι η χρήση της σκούπας φιλοκαλεί,
δηλαδή επιφέρει καθαριότητα και επομένως καλαισθησία.. Είναι το φυτό σόργο που
χρησιμοποιείται για την παρασκευή σκούπας και γι’ αυτό λέγεται και σκουπόχορτο.Απέραντες
εκτάσεις καλύπτονταν από τα φκάλια στο χωριό Ν. Βύσσα, δημιουργώντας
αδιαπέραστα δάση. Το εμπόριο από τα φκάλια επέφερε μεγάλο πλούτο στο χωριό,
κάτι που το γνώριζαν οι κάτοικοι της ευρύτερης
περιοχής. Η λέξη ΄΄Μπουσνοχωρίτης΄΄=Βυσσιώτης, ήταν συνώνυμο του εργατικός
και πλούσιος.
Η καλλιέργεια της σκούπας ήταν μια επίπονη
γεωργική εργασία και απαιτούσε πολλή χειρονακτική εργασία από όλα τα μέλη της
οικογένειας. Πλεονέκτημα του προϊόντος αυτού ήταν ότι μπορούσε να αποθηκευτεί
και να πωληθεί από τον παραγωγό όταν θα έβρισκε
ανώτερη τιμή. Γι’ αυτό και στη Ν. Βύσσα συνήθιζαν να λένε για τα
΄΄φκάλια΄΄ ότι ΄΄είναι λίρα εκατό΄΄.
Σήμερα δεν
καλλιεργείται πλέον καθότι με την εμφάνιση του πλαστικού εμφανίστηκαν και οι
πλαστικές σκούπες που αντικατέστησαν τις παραδοσιακές σκούπες.
ΒΙΟΤΕΧΝΙΕΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΙ
ΣΤΗ Ν. ΒΥΣΣΑ
Οι
Βυσσιώτες εκτός από την εργατικότητά τους διακρίνονται από τα παλιά χρόνια για
την επίδοσή τους στο εμπόριο και στις βιοτεχνίες. Πλήθος μικρών και μεγάλων
βιοτεχνιών δραστηριοποιούνται στη Θεσσαλονίκη και κυρίως στην Αθήνα . Η
δραστηριοποίηση αυτή κατέστη αναγκαία μετά την κατάκλυση της αγοράς από το
πλαστικό, οπότε και αναγκάστηκαν να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα οι ιδιοκτήτες
βιοτεχνιών επεξεργασίας σκούπας.
Στράφηκαν
στην παραγωγή όχι μόνον πλαστικής σκούπας αλλά και άλλων πλαστικών ειδών.
Εξαπλώθηκαν ως έμποροι σ’ όλες της αγορές της Ελλάδας κατακλύζοντάς τες με τα
δικά τους προϊόντα. Ήδη τέσσερις (4) τέτοιες βιοτεχνίες δραστηριοποιούνται
στην Βιομηχανική περιοχή της Βύσσας
καθώς και μια άλλη βιοτεχνία παραγωγής στρωμάτων. Σ’ όλες αυτές τις βιοτεχνίες
εργάζονται αρκετοί κάτοικοι από το χωριό, εξασφαλίζοντας έτσι ένα σημαντικό εισόδημα.
Η
Ν. Βύσσα ως γεωργικό παραγωγικό χωριό οργανώθηκαν από τα παλιά χρόνια σε παραγωγικούς
συνεταιρισμούς. Ίσως είναι από τις λίγες πρώτες κοινότητες που δημιούργησαν
Συνεταιρισμό Πατατοπαραγωγών. Σήμερα
στη Ν. Βύσσα δραστηριοποιούνται οιπαρακάτω συνεταιρισμοί:
α)ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΣ ΣΠΑΡΑΓΓΙΩΝ
Ως γνωστόν το σπαράγγι είναι μια
πρωτοποριακή και αρκετά προσοδοφόρα παραγωγή. Αρκετοί κάτοικοι του χωριού
ίδρυσαν τον συνεταιρισμό του σπαραγγιού.
Στις εγκαταστάσεις που υπάρχουν εργάζονται αρκετά άτομα που επιδίδονται
στην επεξεργασία και τυποποίηση των προϊόντων. Το σύνολο των σπαραγγιών
εξάγονται από τον Συνεταιρισμό στις αγορές της Γερμανίας.
β) ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΣ ΣΚΟΡΔΟΥ
(Αντιγραφή
από την ιστοσελίδα του Συν/μού)
Ο Αγροτικός Συνεταιρισμός Παραγωγής
Επεξεργασίας Εμπορίας Σκόρδου Βύσσας ιδρύθηκε το 2009 από 20 παραγωγούς, με
σκοπό την καλύτερη οργάνωση της καλλιέργειας και την επεξεργασία και
εμπορία σκόρδου από τον συνεταιρισμό για να προσφέρει στην αγορά ένα
παραδοσιακό προϊόν εφάμιλλο της ποιότητας και της φήμης του.
Σπορά σκόρδων στη Ν. Βύσσα
Με την πάροδο του χρόνου αυξήθηκε ο
αριθμός των παραγωγών και των στρεμμάτων. Σήμερα, οι 45 παραγωγοί του
συνεταιρισμού καλλιεργούν περίπου 1000 στρέμματα που αναλογούν σε 15
εκατομμύρια κεφάλια σκόρδου. Επιπλέον, ολοένα αυξανόμενος είναι ο αριθμός των
παραγωγών και η συνολική έκταση καθώς τα οφέλη που έχει στην αγορά αλλά και
στην τοπική καλλιέργεια με την άριστη ποιότητα που προσφέρει είναι αξιοζήλευτα.
Το στέγνωμα των σκόρδων
Στεγάζεται σε έκταση που καταλαμβάνει
2.000τ.μ. Έχει στην κατοχή της γραμμές επεξεργασίας, διαλογής, καθαρισμού
τροφίμων και συσκευασίας ώστε να συμβαδίζει με τις απαιτήσεις του σήμερα και να
καλύπτει πλήρως τις ανάγκες της αγοράς. Επιπλέον έχει στην κατοχή της, ψυγείο για
την αποθήκευση και διατήρηση των προϊόντων έτσι ώστε να διαθέτει στην αγορά τα
προϊόντα του κατά τη διάρκεια όλου του έτους.
Ήδη, στα τρία χρόνια λειτουργίας του,
υπάρχει πολύ θετική ανταπόκριση από την εγχώρια αγορά, όπως είναι Αθήνα,
Θεσσαλονίκη και άλλες επαρχιακές πόλεις, αλλά και από την διεθνή αγορά όπως
Πολωνία, Κύπρο, Βουλγαρία και άλλες χώρες του εξωτερικού.
Τα σκόρδα διατίθενται στην αγορά σε
πλεξάνες των 25 τεμαχίων ή μεμονωμένα κεφάλια σκόρδου σε συσκευασία
χαρτοκιβωτίου, σακιού και τελάρου των 80-100 και 200 τεμαχίων καθώς και σε
συσκευασίες των 3 ή 4 τεμαχίων.
Έχει συμμετάσχει σε διεθνείς εκθέσεις
(Βερολίνο, fruit logistica), καθώς και σε μεγάλες εκθέσεις στην Ελλάδα για
τη συνεχή ενημέρωση και βελτίωση των εργασιών του.
Σκόρδα Βύσσας σε συσκευασία
Ο συνεταιρισμός έχει πιστοποιηθεί στο
σύστημα ολοκληρωμένης διαχείρισης, GLOBALG.A.P, στην αγροτική παραγωγή που εφάρμοσε.
Παράλληλα, συμμετέχει σε ευρωπαϊκά προγράμματα για τη συνεχή βελτίωση των
δραστηριοτήτων του, των μελών του, των πελατειακών του σχέσεων και του
περιβάλλοντος στο οποίο δραστηριοποιείται ώστε να ικανοποιούνται τόσο οι
εσωτερικές απαιτήσεις όσο και οι συνεπαγόμενες απαιτήσεις των πελατών του.
Ο
Α.Σ.Π.Ε.Ε. Σκόρδου Βύσσας έχει την έδρα του στη νέα Βύσσα του νομού Έβρου ,
όπου είναι και η καρδιά της καλλιέργειας του σκόρδου της Ελλάδας .
Αξιοθέατα Ν.Βύσσας
Το
Λαογραφικό Μουσείο αποτελεί ένα σύντομο ταξίδι στο παρελθόν και σημαντικός παράγοντας διατήρησης και γνώσης
του πολιτισμού μας. Στεγάζεται στο πρώην 3οΔημοτικό σχολείο Οι
παλιοί δάσκαλοι της κωμόπολης, ήταν οι πρώτοι που συγκέντρωσαν τα παλιά
αντικείμενα και τα φορέματα που είχαν αρχίσει να αποσύρονται στο παρασκήνιο της
αχρηστίας.
Μπαίνοντας
ο επισκέπτης στο κτήριο του Μουσείου συναντά στο διάδρομο αναρτημένες
φωτογραφίες στους τοίχους, που απεικονίζουν σκηνές από τη ζωή των κατοίκων σε
όλες τις δραστηριότητες της καθημερινής τους ζωής.
Παραδοσιακή κούνια (μπισίκι) στο Μουσείο
Στη μικρή αίθουσα του Μουσείου δεσπόζει το εσωτερικού ενός παραδοσιακού δωματίου με κρεβάτι, σαντούρι, γοίκο, μπισίκι, ξυλόσομπα και μπαούλο.
Η πανέμορφη νυφιάτικη φορεσιά της Ν. Βύσσας (Από το αρχείο της Ελ.Φιλιππίδου)
Εντύπωση
προκαλεί στον επισκέπτη η πλούσια συλλογή από παραδοσιακές φορεσιές με κορωνίδα
τη νυφική παραδοσιακή ενδυμασία της Ν. Βύσσας, η οποία είναι φημισμένη για τη
μοναδικότητα και την ομορφιά της. Οι γιορταστικές στολές είναι
φτιαγμένες από φίνο μετάξι, οι καθημερινές υφαντές στον αργαλειό με το
χέρι και το μεράκι της νοικοκυράς, όλες φαρδιές από τη μέση και κάτω, με άφθονα
μεσοφόρια από μέσα.. Γι’ αυτό και η Νέα Βύσσα, χαρακτηρίστηκε από παλιά “πατρίδα
του ελληνικού κρινολίνου”.
Ποικιλία από φορεσιές στη Ν. Βύσσα (Από το αρχείο της Ελ.Φιλιππίδου)
ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ
Δύο
είναι οι μεγάλες εκκλησίες που υπάρχουν στο χωριό. Η πρώτη στην πλατεία του
χωριού και είναι αφιερωμένη στον Άγιο Γεώργιο και η άλλη στην πάνω Βύσσα
αφιερωμένη στους Αγίους Κωνσταντίνο και Ελένη. Και οι δύο εκκλησίες ικανοποιούν τον επισκέπτη τόσο με την
επιβλητικότητά τους όσο και με την ευλάβεια
που τον εμπνέουν.
Κτίσιμο Ι. Ν. Αγίων Κων/νου
& Ελένης
στη δεκαετία του 1960
Έξω από το χωριό, στην κορυφή ενός λόφου
αγναντεύει
περήφανο, εδώ και πολλές
εκατοντάδες χρόνια, το ξωκλήσι της Αγίας Παρασκευής. Μικρό, λιτό, καλεί
τους ταπεινούς και απλούς ανθρώπους του μόχθου, να προσκυνήσουν τις εικόνες και
να αποζητήσουν τη βοήθεια της Αϊ-Παρασκευής.
Για
τους Βυσσιώτες η φτωχική απέριττη μορφή αυτού του παρεκκλησίου είναι
συνηφασμένη με το λαμπρό και πολυπληθές
πανηγύρι, την παραμονή της γιορτής της Αγίας Παρασκευής στις 25 Ιουλίου. Και θα παραμείνει ως τέτοιο στα ενδόμυχα των
ευλαβών χριστιανών του χωριού.
Στους
πρόποδες του λόφου υπάρχει αγίασμα της
Ζωοδόχου Πηγής. Κάθε χρόνο, την ημέρα της Ζωοδόχου Πηγής, πλήθος κόσμου
επισκέπτεται το Αγίασμα, για να πιει από το θαυματουργό νερό.
Τώρα τελευταία κτίστηκε δίπλα στο ξωκλήσι άλλη μεγαλύτερη εκκλησία. Στον ίδιο χώρο ιδρύθηκε πρόσφατα και ανδρικό μοναστήρι.
Τώρα τελευταία κτίστηκε δίπλα στο ξωκλήσι άλλη μεγαλύτερη εκκλησία. Στον ίδιο χώρο ιδρύθηκε πρόσφατα και ανδρικό μοναστήρι.
Το παρατηρητήριο όπως είναι σήμερα
Το παρατηρητήριο είναι ένα κτίσμα, το οποίο έγινε πριν από αρκετά χρόνια για στρατιωτικούς σκοπούς. Μοιάζει με πύργο καμπαναριού και δεσπόζει στην περιοχή της Άνω Βύσσας. Θα μπορούσαμε να το παρομοιάσουμε με τον πύργο της Πίζας της Ιταλίας, καθότι και αυτός ο πασίγνωστος πύργος κτίστηκε ως πύργος καμπαναριού.
Με το ίδιο όνομα και στην ίδια θέση
λειτουργεί και Δημοτικό Κυλικείο στο οποίο μπορείτε να απολαύσετε το ποτό σας
με μια καταπληκτική πανοραματική θέα του
χωριού, του κάμπου της Βύσσας και της
Αδριανούπολης.